KONINGSDAG
KONINGSDAG
Buiten schijnt de zon, kerkklokken luiden en bij de meeste huizen wordt gevlagd. Als ik gewend ben aan het felle licht, ga ik zitten op het bankje dat zolang ik mij kan heugen naast de ingang van het kleine dorpshotel staat. Wij hebben ervoor gekozen om de drukte van Koningsdag te ontlopen en hebben ons een paar dagen ingekwartierd in het hotel in het Achterhoekse dorp, waar we al sinds vele jaren een paar keer per jaar onze korte vakanties doorbrengen. Heerlijk is het hier. Hier heerst nog de rust die in het Westen allang tot een uitgestorven fenomeen lijkt te behoren. Vanaf het plein bij de kerk klinken geluiden. De vrijmarkt is in volle gang en wanneer mijn vrouw beneden is, zullen wij ons tussen de plaatselijke bevolking begeven om te kijken, maar vooral niets te kopen. We hebben al rommel genoeg. Het meeste is rijp voor de vrijmarkt en mocht ik de behoefte hebben om daar met een kleedje en mijn koopwaar te gaan zitten, zou ik goede zaken kunnen doen. Ik heb die behoefte niet. De laatste keer dat ik dat deed is alweer heel wat jaren geleden. Onze puberdochter had het plan opgevat om op, toen nog Koninginnedag, de overtollige huisraad en aanverwante artikelen in de verkoop te gooien.
'Laten we even één ding afspreken,' zei ik, 'jij gaat zitten, ik niet.'
Nou zeg, hoe ik op het idéé kwam om aan haar inzet te twijfelen.
Toen ik de avond voor de grote dag door Amsterdam-Noord reed, zag ik dat het al een drukte van belang was. Morgenvroeg zou er geen plekje meer te krijgen zijn. Wat doe je dan als vader? Juist, je gaat naar huis, pakt je auto vol met de koopwaar die al in de garage staat en scoort een plekje aan de rand van het winkelcentrum. Om drie uur 's nachts had ik het meeste al verkocht aan handelaren, overwegend Turken en Marokkanen. Oude boormachines, gereedschap waar ik sowieso niet mee om kan gaan, elektrische apparatuur die niet meer werd gebruikt en allerlei artikelen waarvan ik de functie niet meer wist. Op alles werd afgedongen, alles was te duur. Ik hield mijn poot stijf. Ze liepen weg, kwamen weer terug en namen het uiteindelijk toch mee voor de prijs die ik ervoor wilde hebben.
Mijn dochter zou om negen uur komen. Dat werd elf uur. Ik had ook niet anders verwacht. Ik stikte van de slaap en kon mijn ogen nauwelijks openhouden.
'Zeg pap, ik loop eerst nog even met Frieda over de vrijmarkt.'
Ze kwam tegen half twee weer boven water. Het is een lange dag geworden.
'Mak noast oe koom'n zitt'n,' vraagt een wat oudere man, die ongetwijfeld hier uit het dorp komt.
'Ja, ga je gang,' antwoord ik en schuif een stukje op.
Onder enig zuchten en steunen neemt hij plaats. Hij vist ergens een zakdoek vandaan en snuit omslachtig zijn neus.
'Zo,' zegt hij, 'da benk kwiet.'
'Zeg dat wel,' antwoord ik.
'Ie kump nit uut desse buurt, of wel dan?'
'Nee,' zeg ik, 'mijn vrouw en ik logeren hier. Wij wonen in het Westen.'
'O, dan mok deftig proaten anders verstoaj d'r geen woord van.'
'Valt wel mee,' antwoord ik. 'We komen hier elk jaar een paar keer, dus met de verstaanbaarheid zal het wel loslopen.'
'Moj nie noar de vriemarkt?'
'Ik wacht op mijn vrouw en dan gaan we even een kijkje nemen.'
'Ze kunt mien de bult op.'
'De bult op?' vraag ik.
'Ziej noe wel daj mie nit verstoat. Dat betekent: dat het mien nit interesseert, al die rotzooi. Wiele hep rommel zat. De kelder ligt berstenvol.'
'Een mooie gelegenheid om er van af te komen,' zeg ik, terwijl ik met mijn kin in de richting van het Kerkplein wijs. 'Haal een deken op en ga zitten.'
'Ik kiek wel uut. Vrogger hadd'n wie dat hier nit. Zo'n vriemarkt bedul ik. Smergens zongen wie bie de kerk eerst het Wilhelmus en nao het Wilhelmus ging'n wie de kroeg in. Wie liep'n de hele dag te zoep'n en soavonds ging'n wie dansen bie Aolbers.'
'En wordt er niet meer gedanst bij Aalbers?' wil ik weten.
'Nee Aolbers is afvebrand, al joaren trug. Daar stoan noe nieuwbouwhuuzen.'
Hij wijst met zijn vinger om aan te duiden in welke richting ik het moet zoeken, wil ik die nieuwbouw bewonderen. Ik heb niet de behoefte.
'En as wie gedanst had'n, dan werd d'r geknokt. Zo teugen elf uur kwaam'n de knuppels uut Woardenveld. En as ik knuppels zeg, dan bedoel ik ok knuppels. Zo uut de klei getrokk'n. Ze stond'n bie Aolbers eerst een tietje veur de deur en op een gegeev'n ment ging'n wie noar buuten. Eerst een bietje tegeneuver elkaar stoan en dan begon 't. Ik kan oe vertell'n, wie deeld'n roake klappen uut. Wie sloegen mekoar de harses in. Moar - en dat mok de bie zegg'n - wie sloeg'n mekoar de harses in moar op een gemoedelijke manier. Heul anders as vandoag de dagge, veuls te agressief. Nee, wie deed'n dat op een leuke manier.'
Ik vraag mij af hoe men elkaar de hersens in kan slaan op een leuke, gemoedelijke manier. Maar er zit kennelijk verschil in het uitdelen van klappen.
'Moar das verleed'n tied. Noe is d'r soavonds niks meer te beleev'n op 't durp. Dooie boel. Moar wat gebeurt mien noe veurig joar.'
'Ik heb geen idee,' zeg ik.
'Ik leup op Keuningsdag deur 't durp. Ik had al een poar pilsjes achter de kiezen en wie zea ik? Ie geleuf 't nit, moar ze wast wel … Maxima. Zo moar int wild en helemoal alleenig. Ik denk: wat mot die noe hier op 't durp? Ik d'r noar toe. Ik zee: "Wat mot ie hier, kuj de weg nit vinden?"
"Nee," zegse, "ik bin geleuf ik verdwoald."
Ik zee: "Wet ie wat. Ga eerst moar met mie mee noar huus, dan krieg ie eerst een kop koffie van moeder de vrouw."
Wie noar mien huus. Moeder de vrouw weet nit wat ze zeat. De ogen viel'n uut de kassen en ze donderde zowat van de stoal af.
Ik zee teugen Maxima: "Max, moi koffie of een borrel?"
"Gef mien moar een flinke neut," zegse. Ja, ze zee 't in netjes Nederlands, dat kuj oe wel veurstellen, of nit dan?
Mien vrouw wis niks meer te zeggen, die stond met de bek vol tand'n. Ik zee: "Hoe viej dat noe, zuk heug bezoek?"
"Wa mok teugen d'r zeggen?" vrog ze.
Ik zee: "Das toch nit zo belangriek."
Intussen had Max de borrel achtereuvergesloagen en ik kan oe vertell'n, ze wis er wegge mee. Binnen de kortste keer'n had ze d'r vier achter de kiezen. Ze kon zoepen as een tierelier.
"En hoe geet 't noe verders?" wilde moeder de vrouw weet'n.
Ik zee: "Wie goan met Max noar de vriemarkt."
"Moar ik heb de toafel al dekt," zee ze, "wie eet eerst een boterham."
Wie an toafel en ie geleuf 't nit, moar Max vrat as een dokwerker. Ze bunkerde de ene boterham noa de andere noar binn'n. Ze legde de worst en de koas d'r dik beuvenop. Ik kon wel zean dat ze tuus nit op de centen hoefde te kieken. Ik zee nog: "Krieg ie in dat paleis niks te vreaten?"
Moar goed, wie noar de vriemarkt. Ik had nog een euranje sjerp in de kast hang'n, die had moeder de vrouw bie de supermarkt kreeg'n, bie de sloabonen geleuf ik. Ik dat ding om mie hennehangen. Ja, as ie met Max oan de wandel goat, moj d'r toch een bietje knap uutzean, of nit dan? Max slingerde 'n bietje. Da was natuurlijk gien wonder, ze had 'n paar steuvige jongens noar binn'nwerkt. Doar goaj vanzelfs van slingeren. Moar, ik heb d'r effe lekker under de arm nomm'n. Ik doch: zo'n kans kriek nooit meer.
Ik zal oe vertell'n: het werd een hele optocht. Veur dakt wist hadd'n wie 't halve durp achter ons an. Skreeuwen en joelen, het was een gekkenhuus. Op een gegeev'n ment had ik er zo genog van dat ik zee: "Flikker op allemoal!"
"Kiek", zee Max, "dat hek noe altiet. Euveral woar ik kum leupen de mensen achter mien an." Natuurlijk weer in netjes Nederlands, moar da begriep ie wel, of nit dan?
"Doar kank mie wel iets bie veurstellen," zee ik. "Ie bint tenslotte de keuningin."
"Ik kan d'r ook niks an doan dak op d'r liek."
Ik zee: "Wa zeggie mie noe?"
"Dak d'r niks an kan doan dak op Maxima liek," zee ze.
"Wil ie mien goan vertell'n daj Maxima helemaol niet bunt?" vrog ik.
"Ja, wat dach ie dan?"
"En dan zoep ie mien jenever op, mien brood opvreaten en al mien beleg? Bin ie noe helemoal op oe achterheufd gevall'n?"
Ik was woest, kuj oe dat veurstell'n?'
Ik probeer het, hoewel ik het allemaal nogal vermakelijk vind.
'Ik zee: "Aj toch op Maxima liekt, dan goaj toch nit de stroat op met keuningsdag? Dan blief ie binn'n! Ie brengt iedereen in de warre. Wie hebt halve durp achter ons annehad. Bin ie noe bedonderd?! Ik zee: "En noe opsodemieterd en aj hier nog één keer hier durft te kom'n, dan skup ik oe persoonlijk 't durp uut."'
In de deuropening verschijnt mijn vrouw. Ik sta op en samen lopen we in de richting van het Kerkplein. Achter mij hoor ik de man roepen: 'Nee, wie sloegen mekoar op een gemoedelijke manier de harses in. Da wazze leuke tiet.'
© Carl Slotboom / april 2021